Val d'Aràn en Andorra

De Val d'Arán en Andorra zijn allebei gebieden die door bijzondere historische omstandigheden tegenwoordig een uitzonderingspositie innemen.

Geschiedenis van de Val d'Arán

De Val d'Arán ligt ten noorden van Aiguës Tortes en is de vallei die wordt gevormd door de bovenloop van de "franse" rivier de Garonne. Het enige gebied in de Pyreneeën waar de grens niet door de waterscheiding wordt bepaald. Die grenzen werden afgesproken in 1659 bij het Verdrag van de Pyreneenën aan het eind van de dertigjarige Frans-Spaanse oorlog. Frankrijk kreeg door dat verdrag juist grote gebieden aan de noordkant van die waterscheiding die tot die tijd Spaans waren geweest. Waarom Frankrijk de Val d'Arán afstond is niet te achterhalen.
Doordat de Val d'Arán tot midden 17e eeuw bij Frankrijk hoorde is er wel iets bijzonders aan de hand. De taal van de Val d'Arán is het Aranees, een dialect van het Occitaans dat tot midden 19e eeuw in een groot deel van Frankrjk werd gesproken. In Frankrijk is geprobeerd alle dialecten uit te bannen terwijl Spanje weinig of geen interesse toonde in een geïsoleerde arme vallei waar slechts een handvol schapenboeren woonden. Daardoor heeft het Aranees kunnen overleven. Tegenwoordig beheerst ongeveer de helft van de 10.000 inwoners de taal actief.

Openlegging

Tussen de jaren '20 en '40 van de vorige eeuw werden de 633 km2 van de Val d'Arán daadwerkelijk met Spanje verbonden. Over de 2072m hoge Bonaigua-pas werd een weg aangelegd die de vallei met ons gebied, de Pallars, verbindt. Aan de westkant werd de Vielha-tunnel gebouwd waardoor sinds de openstelling in 1948 vrijwel het hele jaar wegverkeer met Spanje mogelijk is.

Klimaat

Het klimaat in de Val d'Arán wordt bepaald doordat het aan de Franse kant van de waterscheiding ligt en is daarom Atlantisch. Dat betekent dat er meer neerslag valt met een regelmatigere verdeling over het jaar dan aan de Spaanse kant.
Daardoor is de vallei erg groen, net zoals de Franse Pyreneeën. Bovendien is de vallei daardoor relatief sneeuwzeker.

Toerisme en wandelen in de Val d'Arán

Een bijna Zwitsers groen aandoende vallei waar regelmatig sneeuw valt werd met het opkomende toerisme in de jaren '60 getransformeerd. Van een armoedige bedoening waar de mensen leefden van de schapenhouderij veranderde ze in een toeristische trekker van de eerste orde.
In 1967 werd de eerste skipiste van Baqueira-Beret geopend. Inmiddels is dat skigebied met meer dan 150 km sneeuwzekere pistes één van de grootste aaneengesloten skigebieden van de Pyreneeën. Het is zeker het beste skigebied van Spanje. Het is het Spaanse Lech. Het koninklijk huis heeft in de Val d'Aran een residentie. Zelfs Johan Cruijff wordt er weleens gesignaleerd.
Als je door de Val d'Arán naar ons toe rijdt, zul je de eerste keer misschien vinden dat het toerisme wel érg de boventoon voert. Dat is de reden dat wij de vallei gedurende 20 jaar bijna hebben genegeerd. Ten onrechte, want als je van de hoofdweg afgaat, is het een prachtige vallei. Reden waarom wij in 2014 een aantal wandelingen juist aan deze kant van Aigües Tortes in ons aanbod hebben opgenomen.

Geschiedenis van Andorra

Andorra is met haar 468 km2 nog aanzienlijk kleiner dan de Val d'Arán. Andorra is ontstaan omdat in de twaalfde eeuw de bisschop van La Seu d'Urgell (Spanje) en de graaf van Foix (Frankrijk) ruzie zochten over de heerschappij in dit stukje bergland. Dat was in de tijd dat Catalonië een vooraanstaande plaats innam in Spanje. Het conflict werd beslecht doordat bisschop en graaf afspraken co-heersers te worden. In 1607 werd dit bekrachtigd door twee co-prinsen te benoemen. Het Franse regeringshoofd en de bisschop van La Seu d'Urgell zijn beiden voor de helft Prins van Andorra. Andorra behoort niet tot de EU.

Openlegging van Andorra

Andorra bestaat uit een Y-vormige vallei. Aan de noordkant was de communicatie met Frankrijk vanouds problematisch door de hoge passen. Aan de zuidkant was de verbinding makkelijker, vandaar dat de taal die in Andorra wordt gesproken overwegen Catalaans is. Net zoals de Val d'Arán werd in de jaren '30 de infrastructuur langzamerhand ontwikkeld. De Andorrezen hadden niet zo'n grote behoefte aan een goede infrastructuur, want behalve met schapenteelt verdienden zij hun geld vanouds vooral met smokkel. Daarvoor volstaat een muilezelpad.
Rond 1960 had Andorra ruim 8.000 inwoners. Inmiddels is dat aantal toegenomen tot ongeveer 80.000. Het verbaast dan ook niet dat slechts 30% de Andorrese nationaliteit heeft.

Klimaat van Andorra

Het klimaat van Andorra is volledig vergelijkbaar met het klimaat in onze streek. Aan de noordkant van het landje iets vochtiger door Atlantische invloeden, aan de zuidkant iets droger en warmer.

Toerisme en bijzonderheden van Andorra

Andorra loopt op drie benen. Het toerisme. De verkoop van alcohol, tabak en andere goederen waar in de EU accijns op wordt geheven. En tenslotte het feit dat het een belastingparadijs is met een bankgeheim.
Tegenwoordig is Andorra eigenlijk één hele grote en drukke winkelstraat waar Fransen en Spanjaarden op grote schaal tabak, alcoholhoudende dranken, benzine, suiker, juwelen en electronica aanschaffen. Niet erg de moeite van een bezoek waard, behalve als je van winkelen houdt. De hoeveelheden die je zonder problemen van mag invoeren zijn gereglementeerd. Auto's met een niet-Spaans kenteken worden aan de Spaanse kant aanzienlijk vaker gecontroleerd dan Spaanse auto's.
Als je toch graag een keer die kant op wilt, kun je het volgens ons het beste combineren met een bezoek aan de kathedraal van La Seu d'Urgell.